Η ψυχοδιεργετική ουσία μεθαμφεταμίνη , που προέκυψε ύστερα από διάσπαση του οξυγόνου από την εφεδρίνη, το 1893 από τον Nagayishi Nagai στην Ιαπωνία, αποτελεί συστατικό της Crystal Meth. Η ουσία οδηγεί σε πλήρη εξάρτηση από την πρώτη κιόλας χρήση με σημαντικές επιπτώσεις στη στοματική υγειά, όπως την ραγδαία εμφάνιση τερηδονισμένων δοντιών, περιοδοντολογικές ασθένειες, ξηροστομία και βρουξισμο. Επίσης λόγω του αισθήματος ευφορίας και ευεξίας που δημιουργεί ,η ανάγκη για ύπνο, πείνα και δίψα είναι μειωμένη. Γιαυτό εξάλλου δίνονταν και στους στρατιώτες του Β παγκοσμίου πολέμου. Στις μέρες μας υπολογίζονται γύρω στα 35 εκατ. χρήστες, εκ των οποίων τα 10,4 εκατ στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η χρόνια χρήση προκαλεί δραματικές επιπτώσεις στην σωματική και ψυχική υγεία. Καρδιακά προβλήματα, αρρυθμίες, ταχυκαρδία, εγκεφαλικές βλάβες, απώλεια βάρους, δερματοπάθειες, παράνοια, κατάθλιψη, επιθετικότητα, αλλαγή στην προσωπικότητα είναι μερικά από τα προβλήματα. Στον τομέα της οδοντιατρικής ανακοινώθηκε το 2005 ο όρος « Meth Mouth« λόγω των κοινών χαρακτηριστικών της κατάστασης των δοντιών των χρηστών. Εξαιτίας της ξηροστομίας το σάλιο χάνει πια την προστατευτική του ιδιότητα που είναι να εξουδετερώνει τα οξέα που προκύπτουν από τον μεταβολισμό των βακτηρίων που εμπεριέχονται στην οδοντική πλάκα, με αποτέλεσμα την εμφάνιση τερηδόνας σε πολύ μεγάλο βαθμό. Επίσης η ξηροστομία οδηγεί στην κατανάλωση θερμηδοφόρων αφεψημάτων πλούσια σε ζάχαρη που σε συνδυασμό με την έλλειψη στοματικής υγιεινής επιβαρύνει την κατάσταση της υγείας. Τα παραπάνω έρχεται να συμπληρώσει η συχνή παλινδρόμηση στομάχου που συνδέεται με την συγκέντρωση οξέων στην στοματική κοιλότητα και στη μείωση του PH που ευνοεί την εμφάνιση τερηδόνας. Η γενικευμένη πτώση της άμυνας του οργανισμού οδηγεί σε περιοδοντολογικά προβλήματα.
H πλάκα είναι απαραίτητος παράγοντας για την εμφάνιση της τερηδόνας. Οι στρεπτόκοκκοι Mutans και Sobrinus, που προσκολλούνται πάνω στο στρώμα πλάκας μεταβολίζουν τους υδατάνθρακες και τη ζάχαρη και παράγουν οξέα. Όσο μεγαλύτερη διάρκεια παραμένουν τα οξέα αυτά στο στόμα μας ,τόσο περισσότερο καταστρέφουν το σμάλτο των δοντιών, καθώς αυτό διαβρώνεται από την οξύτητα, αφού το PH πέφτει κάτω από 5,5. Το όριο της διάβρωσης του σμάλτου είναι 5,2-5,7 ενώ για την αδαμαντίνη 6,2-6,7. Οι στρεπτόκοκκοι δημιουργούν αποθέματα και αποθηκεύουν στο εσωτερικό τους υδατάνθρακες, όπου σε περίπτωση λιγότερης κατανάλωσης τους από τον άνθρωπο, να μπορεί εκείνος ωστόσο να μεταβολίσει. Ο στρεπτόκοκκος Mutans έτσι όπως και άλλοι παθογόνοι μικροοργανισμοί μεταφέρονται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω του σάλιου, και κυρίως από τους γονείς στα παιδιά κατά την βρεφική και παιδική ηλικία, χρησιμοποιοντας κοινά κουτάλια και πιρούνια για την δοκιμή του φαγητού.
Για την δημιουργία της τερηδόνας σημαντικοί παράγοντες είναι η ποσότητα, η ποιότητα, αλλά και η συχνότητα πρόσληψης υδατανθράκων, σιτηρών και παράγωγων τους. Παρόλα αυτά , αν απομακρύνεται συχνά η πλάκα από τις επιφάνειες των δοντιών μπορεί το σάλιο να αναλάβει την δράση του και να εξουδετερώσει τα οξέα που προέκυψαν από τους στρεπτόκοκκους. Αν τα δόντια καλύπτονται με στρώμα πλάκας, το σάλιο δεν μπορεί να την διαπεράσει.
Στο στόμα μας κατοικούν χιλιάδες βακτήρια, μύκητες, πρωτόζωα και μυκοπλάσματα και μάλιστα διαφορετικά είδη καταλαμβάνουν και διαφορετικές περιοχές. Άλλα συναντώνται στο σάλιο και στο πίσω μέρος της γλώσσας, άλλα στην επιφάνεια των δοντιών και άλλα στους μαλακούς ιστούς.
Η συγκέντρωση των μικροοργανισμών αυτών ποικίλει και επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, όπως η διατροφή, η φαρμακευτική αγωγή, χρόνιες παθήσεις, χαμηλή άμυνα του οργανισμού.
Η κακή διατροφή, ιδιαίτερα όταν αυτή είναι πλούσια σε υδατάνθρακες και ζάχαρη, συμβάλλει κυρίως στην αύξηση των μικροοργανισμών που προκαλούν τερηδόνα. Οι μικροοργανισμοί μετατρέπουν τους υδατάνθρακες σε οξέα, και έτσι το PH του στόματος γίνεται όξινο. Από την άλλη πλευρά, μελετήθηκε εάν γκρουπ 10 ατόμων, οι οποίοι για 4 εβδομάδες τρέφονταν όπως οι άνθρωποι των σπηλαίων, των οποίων η διατροφή συγκαταλεγόταν από σιτηρά, λίγο αλάτι, ξηρούς καρπούς, μέλι, γάλα, μυρωδικά και παστό κρέας. Ζούσαν στη φύση και μάζευαν μούρα, βρώσιμα φυτά, μανιτάρια και ψάρευαν ψάρια. Δεν υπήρχε καθόλου ζάχαρη και τα τρόφιμά τους μπορούσαν να τα μαγειρέψουν μόνο στη φωτιά και όχι σε κάποια εστία. Επίσης σε κανέναν δεν είχε δοθεί οδοντόβουρτσα, οδοντόπαστα, νήμα, ή οδοντογλυφίδες. Μετά από τις 4 εβδομάδες παρατηρήθηκε ότι η συγκέντρωση των μικροοργανισμών που προκαλεί τερηδόνα και περιοδοντίτιδα είχε μειωθεί σε μεγάλο βαθμό.
Σύμφωνα με τον Ιπποκράτη: «Η τροφή μας πρέπει να είναι το φάρμακο μας και το φάρμακο μας η τροφή μας».
Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C , φολικό οξύ και άλλα ιχνοστοιχεία δρουν καταστέλλοντας την ανάπτυξη της τερηδόνας. Μερικά παραδείγματα είναι το πράσινο τσάι ,τα μύρτιλλα και το ρόδι που περιέχει κατεχίνες, φλαβονοειδή, φθόριο, βιταμίνες Ε και C, μυρωδικά όπως το γαρύφαλλο, η κανέλα, το θυμάρι, το δενδρολίβανο, το σαλμπαί και το τζίντζερ που καταπολεμάνε βακτήρια υπεύθυνα για ουλίτιδα και τερηδόνα. Τέλος, προτείνονται τα smoothies με τσουκνίδα, πικραλίδα και παντζάρια, μαζί με μια ισορροπημένη μεσογειακή διατροφή και στοματική υγιεινή.
Πλάκα είναι ένα δομημένο παχύρρευστο φιλμ, που αποτελείται από συστατικά του σάλιου, από ουσίες του μεταβολισμού των βακτηρίων, υπολείμματα τροφής και βακτηριακά κύτταρα.
Λίγα λεπτά ύστερα από το πλύσιμο των δοντιών δημιουργείται στην επιφάνεια τους ένα φιλμ σαν δεύτερο κάλυμμα του δοντιού. Αυτό το κάλυμμα έχει πάχος μόλις 0,1-1μm, αποτελείται από πρωτεΐνες του σάλιου, διατηρεί την υγρασία του δοντιού και το προστατεύει από τις τριβές κατά την μάσηση της τροφής. Πάνω στην μεμβράνη αυτή προσκολλώνται μέσα σε δευτερόλεπτα βακτηριόκοκκοι, όπως Streptococcus salivarius,Streptococcus oralis,Streptococcus mitis,και ακτινομύκητες. Με το πέρασμα των ημερών ο αριθμός των βακτηριδίων που προσκολλώνται στο φιλμ αυτό μεγαλώνει,και το πάχος του αυξάνεται. Η πλάκα αποκτά έναν αναερόβιο χαρακτήρα, όπου τα βακτήρια,αποτελώντας το 60-70% βρίσκονται μέσα σε μια άμορφη μάζα της οποίας η σύσταση διαφέρει ανάλογα με τα συστατικά του σάλιου,την διατροφή και τον μεταβολισμό των βακτηρίων. Η ποικιλία των βακτηρίων διαφοροποιείται στις διαφορετικές περιοχές του στόματος, ακόμα και σε διαφορετικές επιφάνειες πάνω στο ίδιο το δόντι.
Η πλάκα αποτελεί αναγκαίο και απαραίτητο παράγοντα για την εμφάνιση τερηδόνας. Γιαυτό και ο καθαρισμός και η υπόδειξη για σωστή χρήση της οδοντόβουρτσας , νήματος και μεσοδοντίων είναι απαραίτητη.
Κατά την απονεύρωση αφαιρείται το νεύρο και ο πολφός του δοντιού με χρήση τοπικού αναισθητικού. Οι ριζικοί σωλήνες, στους οποίους βρισκόταν το νεύρο θα πρέπει να διευρυνθούν, ώστε με τους διακλυσμούς με ειδικές αντισηπτικές ουσίες να μπορέσουν να ξεπλυθούν όλα τα μικρόβια ως το ακρορίζιο, δηλαδή εκεί που τελειώνει η ρίζα. Η διάνυξη των ριζικών σωλήνων μπορεί να γίνει είτε χειρωνακτικά με την χρήση ειδικών ρινών που μοιάζουν με βελονίτσες και είναι κωδικοποιημένες με διάφορα μεγέθη, είτε μηχανοκίνητα με το μοτέρ, γρηγορότερα με ένα μόνο μέγεθος ρίνης. Η ρίνη αυτή αποστειρώνεται και καταγράφεται το όνομα του ασθενούς, για επόμενη ατομική χρήση. Λόγω της μεγάλης ευλυγισίας που παρουσιάζουν μπορούν να διευρύνουν ακόμα και τους πιο κυρτούς ριζικούς σωλήνες χωρίς να σπάσουν. Επίσης κατά την διάρκεια της χρήσης του μοτέρ, ο εντοπιστής ακροριζίου που είναι συνδεδεμένος με αυτόν, μπορεί να εντοπίσει το βάθος στο οποίο βρίσκεται η ρίνη δίνοντας την απόλυτη ακρίβεια στον οδοντίατρο και αποφεύγοντας έτσι τις πολλαπλές ακτινογραφίες.
Αφού διευρυνθούν οι ριζικοί σωλήνες και γίνουν οι διακλυσμοί, πραγματοποιείται το σφράγισμα των ριζών με ειδικό εμφρακτικό υλικό και στη συνέχεια ακολουθεί η έμφραξη του πάνω μέρους του δοντιού με το γνωστό σε όλους λευκό σφράγισμα.
Οι ασθενείς στις μέρες μας προτιμούν τις ελάχιστα, ή μη επεμβατικές μεθόδους θεραπείας με το καλύτερο δυνατό αισθητικό αποτέλεσμα, ειδικά όταν πρόκειται για τα μπροστινά δόντια.
Τις όψεις μπορεί να τις φανταστεί κανείς σαν ολοκεραμικές «φλούδες» οι οποίες προσκαλούνται στην μπροστινή πλευρά του δοντιού. Το δόντι τροχίζεται κατά 0,3 έως και 0,7 χιλιοστά και σε μερικές περιπτώσεις 1 χιλιοστό μόνο από μπροστά. Αυτό σημαίνει ότι τροχίζεται περίπου το 3-30% του δοντιού, ενώ στο τρόχισμα για μια θήκη χάνεται μέχρι και το 72% του δοντιού. Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις όπου το τρόχισμα μπορεί να παραβληθεί τελείως, όπως στις όψεις τύπου «φακών επαφής». Λόγω αυτής της Minimal επεμβατικής διαδικασίας ως προς το υγιές δόντι γλιτώνουμε το ρίσκο της νέκρωσης του δοντιού που πολλές φορές είναι αναπόφευκτη σε τροχίσματα για θήκες όπου χάνεται μεγάλος όγκος δοντιού. Η ολοκεραμική όψη είναι φωτοδιαπερατή, όπως και τα φυσικά μας δόντια, και το αισθητικό αποτέλεσμα είναι άψογο, αφού δεν μπορεί κανείς να διακρίνει την διαφορά μεταξύ φυσικού δοντιού ,και εκείνου με όψη.
Οι περιπτώσεις ασθενών που προτείνεται η εφαρμογή όψεων:
- Ενοχλητικές δυσχρωμίες στα δόντια
- Μεγάλα σφραγίσματα στα μπροστινά δόντια
- Δυσπλασία ή υποπλασία του σμάλτου
- Επιθυμητή αλλαγή του σχήματος του δοντιού
- Μετά από τραυματισμό και σπάσιμο του δοντιού
- Κλείσιμο κενών ανάμεσα σε δόντια και αραιοδοντία
- Διόρθωση στραβών δοντιών ή δοντιών που έχουν κλίση προς τα μέσα ή έξω
Οι περιπτώσεις όπου δεν συστήνονται οι όψεις:
- Ανεπαρκή ποσότητα και ποιότητα σμάλτου( <50%)
- Εμφάνιση τερηδόνας στα όρια δοντιού & ούλου
- Πάρα πολύ έντονες δυσχρωμίες
- Μεγάλα κενά μεταξύ των δοντιών
- Ασθενείς με βρουξισμο και τρίξιμο των δοντιών
- Ασθενείς με κακή στοματική υγιεινή και πολλαπλά τερηδονισμένα δόντια
Το νιτρικό άλας αποτελεί σημαντικό συστατικό πολλών φυτών, καθώς παρατηρείται και αυξημένη η συγκέντρωση του σε πολλά λαχανικά.
Ενώ το αλάτι και οι μεταβολίτες του έχουν θεωρηθεί στο παρελθόν βλαβερά για την υγεία, μια νέα έρευνα μας αποδεικνύει τις ευεργετικός και θεραπευτικές ιδιότητες του νιτρικού άλας.
Το νιτρικό άλας που καταναλώνουμε, μετατρέπεται από τους μικροοργανισμούς του εμπεριέχονται στο σάλιο μας σε νιτρώδες άλας, το οποίο με την σειρά του μετατρέπεται από το όξινο περιβάλλον του στομαχιού μας σε μονοξείδιο του αζώτου. Η αύξηση του μονοξειδίου του αζώτου στο αίμα οδηγεί σε μείωση της συστολικής και διαστολικής πίεσης του αίματος.
Το νιτρώδες άλας και το μονοξείδιο του αζώτου παρουσιάζουν επίσης και αντιμικροβιακή δράση ενάντια σε πολλούς ανθρώπινους παθογόνους μικροοργανισμούς. Σε έρευνα που διεξήχθη σε γκρουπ ατόμων με ουλίτιδα, δόθηκε για 14 μέρες και 3 φορές την ημέρα smoothie λαχανικών με υψηλή περιεκτικότητα σε νιτρικό άλας, και τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά, καθώς παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της φλεγμονής των ουλών σε σχέση με ένα άλλο γκρουπ ατόμων που δεν κατανάλωναν λαχανικά.
Τα λαχανικά με την υψηλότερη περιεκτικότητα σε νιτρικό άλας είναι με σειρά προτεραιότητας:
- Ρόκα
- Μαϊντανός
- Μαρούλι
- Lollo rosso
- Σπανάκι
- Αντίδια
- Λάχανο
- Παντζάρια
